ขันธ์

ขันธ์ก็เหมือนกับเนบิวลา สสารทั้งหมดคือรูปขันธ์ ปฏิกริยาระหว่างสสารคือเวทนา การเก็บสสารที่เข้ากันได้ไว้และผลักสสารที่เข้ากันไม่ได้ออกเป็นสัญญา การประมวลทั้งหมดเป็นเนบิวลากว้างใหญ่คือสังขาร ดวงดาวที่ค่อย ๆ เกิดขึ้นสว่างทีละจุดคือวิญญาณ ทั้งหมดนี้เป็นกลไกธรรมชาติทั้งสิ้น 

รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ของสัตว์โลกทั้งหลายก็เป็นกลไกธรรมชาติทั้งสิ้น เช่นกัน

วิมุตติ

วิมุตติ คือ การออกจากความเป็นเนบิวลาผู้สร้างขันธ์ไป โดย

๑. พัฒนารู้ จากวิญญาณเป็นสติ เป็นสมาธิ เป็นปัญญา แล้วแยกรู้ออกมาจากขันธ์ (รวมทั้งออกจากวิญญาณ)

๒. แยกอนุภาคออกจากกันในระดับละเอียด จนพลังเกาะเกี่ยวในขันธ์สลาย ยุบตัวหายไป

วิมุตติจนสุดแล้ว เรียกพระอรหันต์

พระอรหันต์มีสติ สมาธิ ปัญญาไหม

พระอรหันต์ทรงสติบริสุทธิ์ตลอดเวลา แม้ขณะตื่น และหลับ (พระอรหันต์ไม่มีฝัน)

พระอรหันต์ทรงสมาธิธรรมชาติบริบูรณ์ตลอดเวลา โดยไม่ต้องบริกรรมอะไร เรียกว่า อรหัตตผลสมาบัติ

พระอรหันต์กำหนดญาณ รู้จริงเห็นจริงได้ตลอดเวลา แต่ขอบเขตการรู้ของแต่ละท่านไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับระดับบารมีที่บำเพ็ญมา

อะไรเป็นเครื่องมือส่งสู่วิมุตติ

๑. วิราคะ คลายกำหนัด ดับการยึดถือ สลัดคืนการปรุงประกอบทั้งปวง

๒. น้อมสู่อมตธาตุ

อะไรเป็นผู้ปล่อยวาง

รู้ระดับญาณในสมาธิกอปรสติบริสุทธ์ จึงวางได้หลุด เด็ดได้ขาด

อย่าใช้แค่เจตนาแห่งจิตตสังขาร จะวางไม่หลุด เด็ดไม่ขาด

วิมุตติแล้วเหลืออะไร

เหลือพุทธะ บริสุทธิ์หลุดพ้นจากขันธ์สมบูรณ์ อิสระลอยอยู่เหนือขันธ์ที่สงบ ทรงตัวอยู่จนหมดอายุขัย

พุทธะ ไม่อยู่ในขันธ์ ไม่สังกัดจักรวาล  

พุทธะ อยู่ในนิพพานธาตุหรืออมตะธาตุ ที่ว่างอย่างยิ่ง สุขอย่างยิ่ง