จิตไม่มีแข็ง ไม่มีอ่อน จิตเป็นอรูป แต่ที่เรารู้สึกว่าแข็งหรืออ่อนเป็นอย่างนี้ คือ

1. แข็งเพราะการยึดถือ เช่น เรายึดร่างกายจิตก็จะแข็งขึ้นมา ยึดอารมณ์จิตก็แข็ง ยึดตัวตน ยึดความรับผิดชอบจิตแข็งหมดเลย แต่แข็งแบบนี้แข็งแล้วเปราะ

2. แข็งโดยการกำหนดความต่อเนื่อง จิตก็จะแข็งขึ้นมา แข็งขึ้นมาเพราะอะไร แข็งเพราะสติเข้ม มันรู้สึกว่าเข้มแข็ง เพราะรู้มันต่อเนื่องและหนาแน่นเท่านั้นเอง

เรียกว่าจิตอ่อนคืออะไร อย่างเช่นตอนที่เราหลับ หลับก็คือจิตอ่อน หรือตื่นมาสะลึมสะลือก็คือจิตอ่อน เพราะรู้มันไม่เต็มนั่นเอง

ดังนั้น จิตเองไม่มีความแข็งความอ่อน ความแข็งความอ่อนขึ้นอยู่กับการยึดถือ หรือการกำหนดรู้ต่อเนื่อง หรือการปล่อยปละละเลย

อีกสภาวะหนึ่งซึ่งดีมากเลย มันไม่แข็งไม่อ่อนแต่มีอานุภาพมหาศาล คือจิตที่ปล่อยวางการปรุงแต่งทั้งปวงแล้ว มันโล่ง บริสุทธิ์ มันไม่แข็ง ไม่อ่อน มันโล่ง รู้เต็มไปหมด อานุภาพสูงที่สุด