นิยามของชีวิต
ท่านอาจารย์คะ นิยามของชีวิตมีมากมายในโลก ยิ่งรู้มากยิ่งเบลอ ท่านอาจารย์พอจะให้นิยามที่ชัด ๆ ได้ไหมคะ
แค่นั้นก็เบลอพออยู่แล้ว จะเพิ่มความเบลออีกทำไม
ผู้ถาม
อย่างไรก็อยากฟังจากท่านอาจารย์อยู่ดีค่ะ เชื่อว่าจะเข้าใจดียิ่งขึ้น
อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ
ชีวิตคือสังขตะ การประกอบกันของหลายปัจจัยจนทำงานได้ พัฒนาได้ เสื่อมได้ตามเหตุต่าง ๆ
ปัจจัยอะไรบ้างที่มาประกอบกันเป็นชีวิต
มองได้หลาย perspectives ขึ้นอยู่กับความเข้าใจเดิม ลองเลือกดูนะ ว่าชุดใดเข้าใจได้ดีที่สุด สบายใจที่สุด ก็เลือกอันนั้น
ชุดที่หนึ่ง
ชีวิตประกอบจาก ความว่าง พลังงาน และสสาร
ความว่าง คือ อากาศธาตุ
พลังงาน คือ วิญญาณธาตุ
สสาร คือ ปฐวีธาตุ (ดิน) อาโปธาตุ (น้ำ) วาโยธาตุ (ลม) เตโชธาตุ (อนุภาคไฟ)
ชุดที่สอง
ชีวิตประกอบจาก นาม (ใจ) รูป (กาย) และกรรม
ในโลกนี้ ในอบาย และในสวรรค์ นาม รูป กรรม สามสิ่งนี้อยู่ด้วยกันตลอด
อสัญญีพรหม มีแต่รูปกับกรรม
อรูปพรหม มีแต่นามกับกรรม
ชุดที่สาม
ชีวิตประกอบจาก ขันธ์ห้า
รูป (กาย)
เวทนา (ความรู้สึก)
สัญญา (ความจำ)
สังขาร (เจตนา)
วิญญาณ (ธาตุรู้)
ชุดที่สี่
ชีวิตประกอบจาก อวิชชา อายตนะ อาหาร อายุ
อวิชชา คือ ความไม่รู้ หรือรู้ไม่สุด
อายตนะ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
อาหาร คือ สิ่งที่บริโภคทางปาก (กวฬิงการาหาร) สิ่งที่สัมผัสทางอายตนะ (ผัสสาหาร) เจตจำนง (มโนสัญญเจตนาหาร) ธาตุรู้ (วิญญาณาหาร)
อายุ คือ ระยะเวลาที่การประกอบนั้นสามารถตั้งอยู่ได้
ชุดที่ห้า
ชีวิตประกอบจาก รูป จิต เจตสิก ธรรม
รูป คือ รูปธาตุ
จิต คือ การประกอบรู้เป็นภาวะต่าง ๆ
เจตสิก คือ อารมณ์ในใจที่พร้อมทำงานตามเงื่อนไขต่าง ๆ
ธรรม คือ ชุดความรู้ ความเข้าใจ ในการกำหนด direction ของวิวัฒนาการสำหรับคนนั้น ๆ
ชุดที่หก
ชีวิตประกอบจาก
อวิชชา ความไม่รู้ รู้ผิด และรู้ไม่สุด
สังขาร กาย วจี จิต
วิญญาณ ธาตุรู้
นามรูป ใจกาย
อายตนะ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
ผัสสะ การรับรู้ได้
เวทนา ความรู้สึก
ตัณหา ความอยาก-ไม่อยาก
อุปาทาน การยึดถือ
ภพ ความเป็น
ชาติ ความเกิดมาเป็น
ชรา มรณะ ความเสื่อม ความสลาย
ทุกข์ โสกะ ปริเทวะ ความทุกข์ ความแห้งใจ ความร่ำไรรำพัน
ชุดที่เจ็ด
ชีวิตประกอบจาก เหตุ อารมณ์ การครอง องค์ประกอบต่อเนื่อง การประกอบอย่างสมดุล การเกิด การอิงอาศัย นิสัย สันดาน ความเป็นมาแต่กาลก่อน ความเป็นใหม่อยู่เรื่อย การเสพ กรรม วิบาก อาหาร อินทรีย์ สภาวะจิต วิถีพัฒนาการ การประกอบส่วนเรื่อยไป การแยกส่วนเรื่อยไป การเจอสิ่งที่เข้ากันได้ การเจอสิ่งที่เข้ากันไม่ได้ การข้องเกี่ยว การไม่ข้องเกี่ยว
ชุดที่แปด
ชีวิตประกอบจาก นิยาม
เลิกนิยาม ชีวิตก็ไม่มี
เป็นไง เบลอมากขึ้น หรือเลิกเบลอ
ผู้ถาม
หายเบลอ เพราะชุดที่แปดนี่แหละค่ะ