แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

เหตุและปัจจัยที่ทำให้ศาสนาดำรงอยู่ได้ไม่นาน

ศาสนาของพระพุทธเจ้าวิปัสสี พระพุทธเจ้าสิขี และพระพุทธเจ้าเวสสภู ดำรงอยู่ไม่นาน เพราะ

-  พระองค์ทรงท้อพระทัยที่จะแสดงธรรมโดยพิสดารแก่สาวกทั้งหลาย

-  สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ ของพระผู้มีพระภาคทั้งสามพระองค์นั้นมีน้อย

-  ไม่ได้ทรงบัญญัติสิกขาบท

-  และไม่ได้ทรงแสดงปาติโมกข์แก่สาวก

ดังนั้นเมื่อไม่มีพระพุทธเจ้าและสาวกผู้ตรัสรู้ตามพระพุทธเจ้า สาวกที่มีโคตรต่างกัน ชาติต่างกัน ออกบวชจากตระกูลต่างกัน จึงยังพระศาสนาให้อันตรธานโดยฉับพลัน เช่นเดียวกับดอกไม้ต่างพรรณที่กองไว้บนพื้นกระดาน ยังไม่ได้ร้อยด้วยด้าย ลมย่อมกระจาย กำจัด ดอกไม้เหล่านั้นได้  

เหตุและปัจจัยที่ทำให้ศาสนาดำรงอยู่ได้นาน

ศาสนาของพระพุทธเจ้ากกุสันธะ พระพุทธเจ้าโกนาคมนะ และพระพุทธเจ้ากัสสปะ ดำรงอยู่นาน เพราะ

-  พระองค์ไม่ได้ทรงท้อพระทัยที่จะแสดงธรรมโดยพิสดารแก่สาวกทั้งหลาย

-  สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน  อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ ของพระผู้มีพระภาคทั้งสามพระองค์นั้นมีมาก

-  ทรงบัญญัติสิกขาบท

-  และทรงแสดงปาติโมกข์แก่สาวก

ดังนั้นเมื่อไม่มีพระพุทธเจ้าสาวกผู้ตรัสรู้ตามพระพุทธเจ้าเหล่านั้น สาวกที่มีโคตรต่างกัน ชาติต่างกัน ออกบวชจากตระกูลต่างกัน จึงดำรงพระศาสนาไว้ได้ตลอดระยะกาลยืนนาน  เช่นเดียวกับดอกไม้ต่างพรรณที่กองไว้บนพื้นกระดาน ร้อยดีแล้วด้วยด้าย ลมย่อมกระจายไม่ได้ กำจัดไม่ได้ซึ่งดอกไม้เหล่านั้น

กาลที่เหมาะสมกับการบัญญัติสิกขาบทและแสดงปาติโมกข์

-  เมื่ออาสวัฏฐานิยธรรมบางเหล่า ปรากฏในสงฆ์

-  เมื่อสงฆ์ถึงความเป็นหมู่ใหญ่โดยภิกษุผู้บวชนานแล้ว และอาสวัฏฐานิยธรรมบางเหล่าปรากฏในสงฆ์

-  เมื่อสงฆ์ถึงความเป็นหมู่ใหญ่โดยแพร่หลายแล้ว และอาสวัฏฐานิยธรรมบางเหล่า ปรากฏในสงฆ์

-  เมื่อสงฆ์ถึงความเป็นหมู่ใหญ่เลิศโดยลาภแล้ว และอาสวัฏฐานิยธรรมบางเหล่า ปรากฏในสงฆ์ในศาสนานี้ 

อ่าน พระวินัยเล่ม ๑ ข้อที่ ๗-๘