แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระเจ้าปเสนทิโกศลมีพระราชประสงค์ทรัพย์ จึงทรงส่งราชบุรุษไปที่บ้านของคฤหบดีเพื่อเชิญมาพบ ท่านคฤหบดีกำลังอังคาสเลี้ยงดูพระภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข จึงกล่าวว่าจะตามไปทีหลัง ท่านจะฝังขุมทรัพย์ในขณะนี้เสียก่อน 

พระผู้มีพระภาคเจ้า ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า 

บุรุษย่อมฝังขุมทรัพย์ไว้ในน้ำลึก ด้วยคิดว่า เมื่อกิจที่จำเป็นเกิดขึ้น ทรัพย์นี้จักเป็นประโยชน์เพื่อเปลื้องตนจากราชภัยบ้าง เพื่อให้พ้นจากโจรภัยบ้าง เพื่อเปลื้องหนี้บ้าง ในคราวทุพภิกขภัยบ้าง ในคราวคับขันบ้าง  ขุมทรัพย์ที่เขาฝั่งไว้ในโลก ก็เพื่อประโยชน์นี้

ขุมทรัพย์นั้นย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่เขาทุกครั้ง เพราะขุมทรัพย์เคลื่อนจากที่ไปบ้าง  ความจำของเขาคลาดเคลื่อนบ้าง  อมนุษย์ลักไปเสียบ้าง ผู้รับมรดกที่ไม่เป็นที่รักขุดเอาไปบ้าง เมื่อเขาสิ้นบุญ  ขุมทรัพย์ทั้งหมดนั้น ย่อมสูญไป

ขุมทรัพย์คือ บุญ ของผู้ใด ฝังไว้ดีแล้วด้วยทาน ศีล ความสำรวม ความฝึกตน ในเจดีย์ก็ดี ในสงฆ์ก็ดี ในบุคคลก็ดี ขุมทรัพย์นั้น ชื่อว่าฝังไว้ดีแล้ว  ใครๆไม่อาจผจญได้ เป็นของติดตามตนไปได้  บรรดาโภคะทั้งหลายที่เขาจำต้องละไป เขาก็พาขุมทรัพย์คือบุญนั้นไป

ขุมทรัพย์คือบุญ ไม่สาธารณะแต่ชนเหล่าอื่น โจรก็ลักไปไม่ได้ 

บุญนิธิอันใด ติดตามตนไปได้ ปราชญ์พึงทำบุญนิธิอันนั้น  บุญนิธินั้น อำนวยผลที่น่าปรารถนาทุกอย่างแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เทวดาและมนุษย์ปรารถนาซึ่งอิฐผลใดๆ  อิฐผลทั้งหมดนั้นๆ  บุคคลย่อมได้ด้วยบุญนิธินี้

อิฐผลที่บุคคลย่อมได้ด้วยบุญนิธิ

-  ความมีวรรณะงาม ความมีเสียงเพราะ ความมีทรวดทรงดี  ความมีรูปงาม ความเป็นใหญ่ยิ่ง ความมีบริวาร 

-  ความเป็นพระราชา ความเป็นใหญ่  สุขของพระเจ้าจักรพรรดิ  ความเป็นพระราชาแห่งเทวดาในทิพยกายทั้งหลาย  

-  สมบัติของมนุษย์  ความยินดีในเทวโลก และพระนิพพาน  

-  ความที่บุคคลอาศัยสัมปทา คุณเครื่องถึงพร้อมแล้ว ถ้าประกอบโดยอุบายที่ชอบ เป็นผู้ชำนาญในวิชชาและวิมุตติ  

-  ปฏิสัมภิทา วิโมกข์  สาวกบารมี ปัจเจกโพธิ และพุทธภูมิ             

บุญสัมปทา คุณเครื่องถึงพร้อมคือ บุญนั้น เป็นไปเพื่อประโยชน์ใหญ่อย่างนี้  

เพราะฉะนั้น  บัณฑิต  ผู้มีปัญญา จึงสรรเสริญความเป็นผู้ทำบุญไว้
 
เมื่อจบเทศนา คฤหบดีนั้นก็ตั้งอยู่ในโสดาปัตติผลพร้อมด้วยชนเป็นอันมาก  แล้วเข้าไปเฝ้าพระเจ้าปเสนทิโกศลกราบทูลเรื่องราวนั้น พระราชาทรงยินดีและทรงตรัสว่า ท่านฝังขุมทรัพย์ ที่แม้เราก็นำไปไม่ได้ 


อ่าน นิธิกัณฑ์