แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

เมื่อท่านพระสารีบุตร ท่านโมคคัลลานะ และพระอสีติมหาสาวกทูลขอเป็นพระอุปัฏฐากผู้มีพระภาค แต่พระองค์ทรงห้ามเสีย

เมื่อพระอานนท์ได้ทูลขอตำแหน่งอุปัฏฐากกะ ได้ทูลขอพร ๘ ประการ คือ ส่วนที่ขอห้าม ๔ ส่วนที่ขอร้อง ๔
 
พรส่วนที่ขอห้าม ๔ คือ

พระผู้มีพระภาคเจ้าจะไม่ประทานจีวร
ไม่ประทานบิณฑบาตที่พระองค์ทรงได้มา
ไม่ประทานให้พระอานนท์อยู่ในพระคันธกุฎีเดียวกับพระผู้มีพระภาค
และไม่ทรงพาพระอานนท์ไปในที่นิมนต์ เพราะเห็นโทษว่า จักมีผู้กล่าวได้ว่าพระอานนท์อุปัฏฐากพระผู้มีพระภาคเพื่อลาภ
 
พรส่วนที่ขอร้อง ๔ ประการ คือ

พระผู้มีพระภาคเจ้าจักเสด็จไปสู่ที่นิมนต์ที่พระอานนท์รับไว้
ถ้าพระอานนท์จะพาคนที่มาจากภายนอกให้เข้าเฝ้าได้ในขณะที่เขามาแล้ว  
หากพระอานนท์เกิดความสงสัย ให้เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าได้
และพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงธรรมใดลับหลังพระอานนท์ จักเสด็จมาตรัสธรรมนั้นแก่พระอานนท์ เพราะจักมีผู้กล่าวได้ว่าจะอุปัฏฐากพระผู้มีพระภาคไปทำไม หากพระผู้มีพระภาคเจ้าไม่ทรงอนุเคราะห์ท่านแม้ด้วยกิจเพียงเท่านี้ ไม่รู้แม้แต่เรื่องเท่านี้ 

ด้วยผลแห่งบารมีทั้งหลายทีบำเพ็ญมาตลอดแสนกัป พระอานนท์เป็นผู้ปรารถนาตำแหน่งพุทธอุปัฏฐากประจำจึงได้ตำแหน่งพุทธอุปัฏฐาก ต่อมาพระศาสดาทรงสรรเสริญท่านพระอานนท์ ผู้รักษาเรือนคลังธรรมโดยปริยายเป็นอันมาก และทรงสถาปนาพระเถระไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของเหล่าภิกษุสาวก ผู้เป็นพหูสูต มีสติ มีธิติ และพุทธอุปัฏฐาก 
 

อ่าน พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๐ ข้อที่ ๑๔๙
อ่าน อรรถกถาประวัติพระอานนทเถระ