การตอบแทนคุณพ่อแม่เท่าไรจึงพอ
อยากจะทราบว่าความกตัญญูที่พอดีมันอยู่ที่ตรงไหนคะ มันคือการที่เราจะต้องทำตามใจของพ่อแม่เราตลอด หรือว่ามันจะอยู่แค่ที่ตรงไหนถึงเรียกว่ากตัญญูพอแล้ว และเราสามารถทำในสิ่งที่เราคิดว่าเป็นสิ่งที่เราควรจะทำด้วยตัวของเราได้เอง
เป็นคำถามที่ดีนะ พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่าการจะสนองคุณพ่อแม่นั้น แม้เราจะอุ้มท่านไว้บนบ่า ป้อนข้าวป้อนน้ำท่านอยู่บนบ่าของเรา ให้ท่านอุจจาระปัสสาวะรดตัวเรา ก็ไม่สามารถทดแทนคุณได้หมด สิ่งเดียวที่จะทดแทนคุณได้หมดก็คือทำให้พ่อแม่เห็นธรรมหรือบรรลุธรรม เหตุที่เป็นเช่นนั้นเพราะว่า ถ้าเราทำให้ท่านบรรลุธรรมหรือเห็นธรรม เรายกระดับจิตวิญญาณท่านเลย ท่านจะสูงกว่าเดิม ดังนั้น ท่านให้กำเนิดเราในโลกนี้ แต่เราให้กำเนิดท่านในโลกใหม่ที่สูงกว่าจึงทำให้เราทดแทนคุณได้ทั้งหมด ในขณะเดียวกันเราก็จะเป็นผู้มีพระคุณต่อพ่อแม่
ด้วยเหตุนี้ พระพุทธเจ้าจึงปล่อยวางแม้กระทั่งพ่อแม่ลูกเมียเพื่อไปบรรลุธรรมก่อน แล้วก็กลับมานำเข้าสู่มรรคผลกันทั้งหมด พระสารีบุตรเองก็เช่นกันก็ไปบำเพ็ญเพียรจนเป็นพระอรหันต์ ไปโปรดคนมาสารพัดแล้ว รู้ว่าแม่สอนยากเพราะว่าพ่อแม่อย่างไรก็เห็นเราเป็นลูกต้องฟังพ่อแม่เสมอ ขนาดเราอายุ ๖๐ ปีแล้วยังคิดว่าเราเป็นเด็กอยู่ ซึ่งเป็นธรรมชาติที่พ่อแม่เลี้ยงเรามาตั้งแต่เล็ก ก็ยังเห็นว่าเราอยู่ในความดูแลอยู่ตลอด ดังนั้นเมื่อพ่อแม่สอนยากก็มีอยู่สองทาง คือ
๑. เรารอจนเราได้สภาวธรรมชั้นสูงแล้วไปสอนทีเดียว เหมือนพระสารีบุตรไปโปรดแม่เป็นคนสุดท้าย โปรดแม่เสร็จก็เข้านิพพานเลย
๒. ถ้าเรานำจิตวิญญาณของพ่อแม่ขึ้นสูงไม่ได้ก็ให้คนอื่นนำ แค่นั้นเอง แต่เราเป็นกลไกที่ทำให้เกิดขึ้น
เมื่อพาพ่อแม่เข้าทางธรรมแล้ว เราก็ทำหน้าที่เพียงพอแล้ว ก็เลือกวิธีของตนเองได้ เข้านิพพานก็ดี หรือจะกอปรธรรมกิจที่เป็นประโยชน์สุขก็ได้ อย่าพลัดหลงไปสู่อธรรมก็แล้วกัน