อารมณ์ ความคิดเห็น และปัญญา คุ้มไหมที่จะไหลไปกับสิ่งเหล่านี้
ท่านอาจารย์ครับ ผมพบว่ามีอยู่สามสิ่งที่วนเวียนอยู่ในจิตใจเรา พัวพันกันจนแยกไม่ออก และดูเหมือนว่าวัน ๆ เราเสียเวลากับสามสิ่งนี้ทั้งวัน โดยไม่แน่ใจเลยว่ามันคุ้มไหมที่จะไหลไปกับสิ่งเหล่านี้ แต่ก็ยังไม่รู้จะจัดการกับมันอย่างไรดีครับ อ้อสามสิ่งนั้นคือ อารมณ์ ความคิดเห็น และปัญญาครับ ขอท่านอาจารย์กรุณาชี้แนะด้วยครับ
ก่อนอื่นตั้งหลักที่ความจริงแท้ก่อน ความจริงแท้คือสิ่งที่เป็นเช่นนั้นเอง ใครจะเห็นหรือไม่เห็น รู้หรือไม่รู้ ความจริงแท้ก็เป็นอยู่อย่างนั้นตลอดเวลา
การเห็นความจริงแท้ได้ เรียกว่า "ญาณ"
ความเข้าใจธรรมชาติและคุณสมบัติของความจริงแท้ได้ เรียกว่า "ปัญญา"
การพยายามจินตนาการส่องหาความจริงเรียกว่า "ความคิดเห็น"
การพยายามหาค่าความแท้เรียกว่า "การวิจัยทดลอง"
การเจอความจริงแท้บ้าง ทำให้สมหวัง เรียกว่า "อารมณ์ดี" สร้างความรู้สึกดีแตกตัวต่อเนื่องเป็นปฏิกริยาลูกโซ่
การไม่เจอความจริงแท้เลย ทำให้ผิดหวังร่ำไป เรียกว่า "อารมณ์เสีย" สร้างความรู้สึกไม่ดีแตกตัวต่อเนื่องเป็นปฏิกริยาลูกโซ่
การศึกษาจดจำสิ่งที่คนอื่นบอกและที่ตนพบเรียกว่า "ความรู้"
การยึดถือความรู้ใดความรู้หนึ่งเรียกว่า "ทฤษฎี หรือ ทิฏฐิ"
การไม่รู้ว่ามีความจริงแท้ เรียกว่า "อวิชชา"
การบริหารจัดการความจริงแท้ให้เป็นไปเพื่อประโยชน์สุขได้เรียกว่า "วิชชา"
การลูบ ๆ คลำ ๆ ความจริงแท้ เรียกว่า "ประสบการณ์"
การเข้าถึงเป็นหนึ่งเดียวกับความจริงแท้ เรียกว่า "ถึงธรรม หรือ บรรลุธรรม"
ความจริงมีอยู่ในทุกสิ่ง
ความจริงแท้เป็นอิสระจากทุกสิ่ง
ตั้งหลักที่ความจริงแท้ แล้วจะบริหารทุกอย่างที่เกี่ยวข้องได้โดยง่าย