แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคตรัสแก่พระปัญจวัคคีย์ในลักษณะแห่งอนัตตา ว่า

รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นอนัตตา เป็นไปเพื่ออาพาธ บุคคลย่อมไม่ได้ใน รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณทั้งหลายว่า จงเป็นอย่างนี้เถิด  อย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย

รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ทั้งหลาย ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ไม่ควรที่จะตามเห็นสิ่งนั้นว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นตนของเรา

พระผู้มีพระภาคตรัสให้พิจารณาโดยยถาภูตญาณทัสสนะ

เพราะเหตุนั้น รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ  ทั้งหลาย อย่างใดอย่างหนึ่ง ที่เป็นอดีต อนาคต และปัจจุบัน ภายในหรือภายนอก หยาบหรือละเอียด เลวหรือประณีต ไกลหรือใกล้  ทั้งหมดก็เป็นสักแต่ว่า รูปเวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ  ทั้งหลายเท่านั้น อันเราพึงเห็นสิ่งนั้นด้วยปัญญาอันชอบตามเป็นจริงว่า  นั่นไม่ใช่ของเรา  นั่นไม่เป็นเรา  นั่นไม่ใช่ตนของเรา

อริยสาวกผู้ได้ฟังแล้ว  เห็นอยู่อย่างนี้  ย่อมเบื่อหน่ายในรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ  เมื่อเบื่อหน่าย ย่อมสิ้นกำหนัด เพราะสิ้นกำหนัด จิตก็พ้น เมื่อจิตพ้นแล้ว ก็รู้ว่าพ้นแล้ว ทราบชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์ได้อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำได้ทำเสร็จแล้ว กิจอื่นอีกเพื่อความเป็นอย่างนี้ มิได้มี

เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสไวยากรณภาษิตนี้อยู่ จิตของพระปัญจวัคคีย์พ้นแล้วจากอาสวะทั้งหลาย เพราะไม่ถือมั่น

อ่าน - อนัตตลักขณสูตร