แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระพุทธเจ้าตรัสว่า

ปัญหาพยากรณ์ ๔ คือ

๑.  ปัญหาที่พึงพยากรณ์โดยส่วนเดียว
๒.  ปัญหาที่พึงจำแนกพยากรณ์
๓.  ปัญหาที่ต้องสอบถามแล้วพยากรณ์
๔.  ปัญหาที่ควรงด   

๑. กล่าวแก้โดยส่วนเดียว ๒. จำแนกกล่าวแก้ ๓. ย้อนถาม กล่าวแก้  ๔. การงดกล่าวแก้ ภิกษุใดรู้ความสมควรแก่ธรรมในฐานะนั้น ๆ แห่งปัญญาเหล่านั้น บัณฑิตทั้งหลายกล่าวภิกษุนั้นว่าเป็นผู้ฉลาดต่อปัญหาทั้ง ๔ 

ภิกษุผู้ที่ใคร ๆ ไล่ปัญหาได้ยาก ครอบงำได้ยาก เป็นผู้ลึกซึ้ง ให้พ่ายแพ้ได้ยาก และเป็นผู้ฉลาดต่อประโยชน์ทั้ง ๒ คือ ทั้งในด้านเจริญและในด้านเสื่อม ย่อมเป็นผู้ฉลาดงดเว้นทางเสื่อม ถือเอาทางเจริญ เป็นธีรชนเพราะรู้จักประโยชน์ ชาวโลกขนานนามว่า บัณฑิต

อ่าน ปัญหาสูตร