แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

อินทรีย์ ๕ ประการ คือ สุขินทรีย์ ทุกขินทรีย์ โสมนัสสินทรีย์ โทมนัสสินทรีย์ อุเปกขินทรีย์

สุขินทรีย์

ความสุขทางกาย ความสำราญทางกาย เวทนาอันเป็นสุขสำราญ เกิดแต่กายสัมผัส

ทุกขินทรีย์

ความทุกข์ทางกาย ความไม่สำราญทางกาย เวทนาอันเป็นทุกข์ไม่สำราญ เกิดแต่กายสัมผัส

โสมนัสสินทรีย์

ความสุขทางใจ ความสำราญทางใจ เวทนาอันเป็นสุขสำราญ เกิดแต่มโนสัมผัส

โทมนัสสินทรีย์

ความทุกข์ทางใจ ความไม่สำราญทางใจ เวทนาอันเป็นทุกข์ไม่สำราญ เกิดแต่มโนสัมผัส

อุเปกขินทรีย์

เวทนาอันสำราญก็ไม่ใช่ ไม่ใช่ความสำราญ ก็ไม่ใช่ ทางกายหรือทางใจ

ในอินทรีย์ ๕ ประการนั้น
สุขินทรีย์และโสมนัสสินทรีย์ เป็นสุขเวทนา
ทุกขินทรีย์และโทมนัสสินทรีย์ เป็นทุกขเวทนา
อุเปกขินทรีย์ เป็นอทุกขมสุขเวทนา

อินทรีย์มี ๕ ประการนี้ เป็น ๕ แล้วย่นเข้าเป็น ๓ เป็น ๓ แล้ว ขยายออกเป็น ๕ ได้ดังนี้




อ่าน วิภังคสูตรที่ ๓