แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

เหตุแห่งวิมุตติ ๕ ประการ ซึ่งเป็นเหตุให้จิตของภิกษุผู้ไม่ประมาท มีความเพียร มีใจเด็ดเดี่ยว ที่ยังไม่หลุดพ้น ย่อมหลุดพ้นอาสวะ ที่ยังไม่สิ้น ย่อมถึงความสิ้นไป หรือย่อมบรรลุธรรมอันเกษมจากโยคะชั้นเยี่ยม ที่ยังไม่ได้บรรลุ คือ 
 
เหตุแห่งวิมุตติข้อที่ ๑
 
พระศาสดาหรือเพื่อนสพรหมจารีผู้อยู่ในฐานะครูบางรูป แสดงธรรมแก่ภิกษุ ภิกษุย่อมเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมนั้นตามที่พระศาสดาหรือเพื่อนสพรหมจารีแสดง
 
เหตุแห่งวิมุตติข้อที่ ๒ 

ภิกษุแสดงธรรมเท่าที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาแก่ชนเหล่าอื่นโดยพิสดาร ภิกษุย่อมเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมนั้นตามที่ตนได้แสดงแก่ชนเหล่าอื่น

เหตุแห่งวิมุตติข้อที่ ๓
 
ภิกษุทำการสาธยายธรรมเท่าที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาโดยพิสดาร ภิกษุย่อมเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมนั้นตามที่ตนสาธยาย
 
เหตุแห่งวิมุตติข้อที่ ๔     
 
ภิกษุตรึกตรองใคร่ครวญธรรมเท่าที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาด้วยใจ ภิกษุย่อมเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมนั้นตามที่ตรึกตรอง
 
เหตุแห่งวิมุตติข้อที่ ๕
 
ภิกษุเล่าเรียนสมาธินิมิตอย่างใดอย่างหนึ่งมาด้วยดี ทำไว้ในใจด้วยดี ทรงไว้ด้วยดี แทงตลอดด้วยดี ด้วยปัญญา ภิกษุย่อมเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมนั้นตามที่ตนเล่าเรียนสมาธินิมิตมาด้วยดี ทำไว้ในใจด้วยดี ทรงไว้ด้วยดี แทงตลอดด้วยดี ด้วยปัญญา
 
เมื่อภิกษุเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรม ย่อมเกิดปราโมทย์ เมื่อเกิดปราโมทย์แล้วย่อมเกิดปีติ เมื่อมีใจเกิดปีติกายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบแล้วย่อมได้เสวยสุข เมื่อมีสุข จิตย่อมตั้งมั่น  ซึ่งเป็นเหตุให้จิตของภิกษุผู้ไม่ประมาท มีความเพียร มีใจเด็ดเดี่ยวอยู่ ที่ยังไม่หลุดพ้น ย่อมหลุดพ้น อาสวะที่ยังไม่สิ้น ย่อมถึงความสิ้นไป หรือภิกษุย่อมได้บรรลุธรรมอันเกษมจากโยคะชั้นเยี่ยม ที่ยังไม่ได้บรรลุ


อ่าน วิมุตติสูตร