ระบบธรรม

(๑) วิริยินทรีย์  มีในสมัยนั้น   เป็นไฉน ?

การปรารภความเพียรทางใจ  ความขะมักเขม้น   ความบากบั่น  ความตั้งหน้า   ความพยายาม   ความอุตสาหะ  ความทนทาน  ความเข้มแข็ง  ความหมั่น  ความก้าวไปอย่างไม่ท้อถอย  ความไม่ทอดทิ้งฉันทะ ความไม่ทอดทิ้งธุระ ความประคับประคองธุระ  วิริยะอินทรีย์คือวิริยะ วิริยพละ ในสมัยนั้น  อันใด  นี้ชื่อว่า วิริยินทรีย์ มีในสมัยนั้น

(๒) วิริยินทรีย์เป็นความผ่องใสแห่งการประคองไว้ ความเกียจคร้านเป็นกาก บุคคลทิ้งความเกียจคร้านอันเป็นกากเสียแล้ว ดื่มความผ่องใสแห่งความประคองไว้ของวิริยินทรีย์

เพราะเหตุนั้น วิริยินทรีย์จึงเป็นพรหมจรรย์มีความผ่องใสควรดื่ม

(๓) อรรถรส ธรรมรส วิมุติรส ในวิริยินทรีย์นั้น เป็นธรรมที่ควรดื่ม