แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

อนัตถปุจฉกพราหมณ์ ได้ไปเฝ้าพระศาสดา เพื่อจะทูลถามว่าพระองค์ทรงทราบสิ่งที่เป็นประโยชน์อย่างเดียว หรือทรงทราบแม้สิ่งที่มิใช่ประโยชน์ด้วย
 
พระศาสดาตรัสว่าพระองค์ทรงทราบทั้งสิ่งที่เป็นประโยชน์ ทั้งสิ่งที่มิใช่ประโยชน์ พราหมณ์จึงขอให้พระองค์ตรัสบอกสิ่งที่มิใช่ประโยชน์

พระศาสดาตรัสพระคาถาแก่พราหมณ์ว่า
 
การนอนจนตะวันขึ้น (นอนตื่นสาย) ความเกียจคร้าน ความดุร้าย การผลัดวันประกันพรุ่ง การเดินทางไกลของคนคนเดียว การเข้าไปเสพภรรยาของผู้อื่น เสพกรรม ๖ อย่างนี้ สิ่งมิใช่ประโยชน์ [ความฉิบหาย] จักมีแก่ท่าน
 
ลำดับนั้น พระศาสดาทรงตรวจดูอัธยาศัยของพราหมณ์แล้ว จึงตรัสถามว่าพราหมณ์เลี้ยงชีพด้วยการงานอะไร พราหมณ์ตอบว่าคือเล่นสกา (การพนัน) พระองค์ทรงถามว่าชนะหรือแพ้ พราหมณ์ตอบว่าชนะบ้าง แพ้บ้าง
 
พระพุทธเจ้าตรัสว่า นั่นยังมีประมาณน้อย ขึ้นชื่อว่าความชนะของบุคคลผู้ชนะผู้อื่นไม่ประเสริฐ ส่วนผู้ใดชนะตนได้ด้วยชนะกิเลส ความชนะของผู้นั้นประเสริฐ เพราะว่าใครๆ ไม่อาจทำความชนะนั้นให้กลับพ่ายแพ้ได้

เมื่อจะทรงสืบอนุสนธิแสดงธรรม จึงตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า
 
ตนนั่นแล บุคคลชนะแล้ว ประเสริฐ ส่วนหมู่สัตว์นอกนี้ บุคคลชนะแล้ว ไม่ประเสริฐเลย (เพราะ) เมื่อบุรุษฝึกตนแล้ว ประพฤติสำรวมเป็นนิตย์ เทวดา คนธรรพ์ มาร พร้อมทั้งพรหม พึงทำความชนะของสัตว์เห็นปานนั้น ให้กลับแพ้ไม่ได้เลย
 
ในเวลาจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น




อ่าน อนัตถปุจฉกพราหมณ์
อ่าน คาถาธรรมบท สหัสสวรรค