แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระอานนท์อธิบายเรื่องขันธ์ ๕ ไม่เที่ยง ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตาแก่พระฉันนะตามที่พระพุทธเจ้าเคยทรงแสดงธรรมแก่พระกัจจายนะว่า

โลกนี้ โดยมากอาศัยส่วน ๒ อย่าง คือ ความมี และ ความไม่มี เป็นเหตุถือมั่นและยึดมั่นด้วยตั้งจิตไว้เป็นอนุสัยว่า อัตตาเป็นของเรา

เมื่อบุคคลเห็นเหตุเกิดแห่งโลก ความไม่มีในโลกย่อมไม่มี

เมื่อบุคคลเห็นความดับแห่งโลก ความมีในโลกย่อมไม่มี  

แต่อริยสาวกย่อมไม่เข้าถึง ไม่ถือมั่น ไม่ตั้งไว้ ซึ่งเหตุถือมั่น มีสัมมาทิฏฐิ ไม่สงสัยว่า ทุกข์ เมื่อเกิดขึ้น ย่อมเกิดขึ้น ทุกข์เมื่อดับ ย่อมดับ

ส่วนสุดที่ ๑ ว่า สิ่งทั้งปวงมีอยู่ ส่วนสุดที่ ๒ ว่า สิ่งทั้งปวงไม่มี พระพุทธเจ้าแสดงธรรมสายกลาง ไม่เข้าไปใกล้ส่วนสุดทั้งสองนั้นด้วยปฏิจจสมุปบาท

อ่าน ฉันนสูตร