แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคได้ตรัสว่า

เมื่อเรารู้ เราเห็นว่า ดังนี้รูป ดังนี้ความเกิดขึ้นแห่งรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ดังนี้ความดับแห่งรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลายย่อมมี

เมื่อธรรมเป็นที่สิ้นไป เกิดขึ้นแล้ว ญาณในธรรมเป็นที่สิ้นไป มีอยู่ เรากล่าวญาณนั้นว่า มีเหตุเป็นที่อิงอาศัย

วิมุตติ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งญาณในธรรมเป็นที่สิ้นไป
วิราคะ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งวิมุตติ 
นิพพิทา เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งวิราคะ
ยถาภูตญาณทัสสนะ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งนิพพิทา
สมาธิ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งยถาภูตญาณทัสสนะ
สุข เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งสมาธิ
ปัสสัทธิ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งสุข
ปีติ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งปัสสัทธิ
ความปราโมทย์ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งปีติ
ศรัทธา เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งความปราโมทย์
ทุกข์ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งศรัทธา
ชาติ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งทุกข์
ภพ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งชาติ
อุปาทาน เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งภพ
ตัณหา เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งอุปาทาน
เวทนา เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งตัณหา
ผัสสะ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งเวทนา
สฬายตนะ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งผัสสะ
นามรูป เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งสฬายตนะ
วิญญาณ เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งนามรูป
สังขารทั้งหลาย เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งวิญญาณ
อวิชชา เป็นเหตุที่อิงอาศัยแห่งสังขารทั้งหลาย

ด้วยเหตุดังนี้

สังขารทั้งหลาย มีอวิชชาเป็นที่อิงอาศัย
วิญญาณ มีสังขารเป็นที่อิงอาศัย
นามรูป มีวิญญาณเป็นที่อิงอาศัย
ผัสสะ มีสฬายตนะเป็นที่อิงอาศัย
เวทนา มีผัสสะเป็นที่อิงอาศัย
ตัณหา มีเวทนาเป็นที่อิงอาศัย
อุปาทาน มีตัณหาเป็นที่อิงอาศัย
ภพ มีอุปาทานเป็นที่อิงอาศัย
ชาติ มีภพเป็นที่อิงอาศัย
ทุกข์ มีชาติเป็นที่อิงอาศัย
ศรัทธา มีทุกข์เป็นที่อิงอาศัย
ความปราโมทย์ มีศรัทธาเป็นที่อิงอาศัย
ปีติ มีปราโมทย์เป็นที่อิงอาศัย
ปัสสัทธิ มีปีติเป็นที่อิงอาศัย
สุข มีปัสสัทธิเป็นที่อิงอาศัย
สมาธิ มีสุขเป็นที่อิงอาศัย
ยถาภูตญาณทัสสนะ มีสมาธิเป็นที่อิงอาศัย
นิพพิทา มียถาภูตญาณทัสสนะเป็นที่อิงอาศัย
วิราคะ มีนิพพิทาเป็นที่อิงอาศัย
วิมุตติ มีวิราคะเป็นที่อิงอาศัย
ญาณในธรรมเป็นที่สิ้นไป มีวิมุตติเป็นที่อิงอาศัย

อ่าน - อุปนิสสูตร