แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ทานนั้นย่อมสำเร็จในฐานะและย่อมไม่สำเร็จในอฐานะ
 
ฐานะที่ทานไม่สำเร็จแก่ผู้ล่วงลับ เป็นอฐานะ ได้แก่

-  เมื่อบุคคลเข้าถึงนรก เลี้ยงอัตภาพอยู่ในนรกนั้น ย่อมตั้งอยู่ในนรกนั้น ด้วยอาหารของสัตว์นรก   
-  เมื่อบุคคลเข้าถึงกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานนั้น ย่อมตั้งอยู่ในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานนั้น ด้วยอาหารของสัตว์ผู้เกิดในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน 
-  เมื่อบุคคลเข้าถึงความเป็นสหายของพวกมนุษย์ เขาย่อมเลี้ยงอัตภาพในมนุษยโลกนั้น ย่อมตั้งอยู่ในมนุษย์นั้นด้วยอาหารของมนุษย์   
-  เมื่อบุคคลเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดา เขาย่อมเลี้ยงอัตภาพอยู่ในเทวโลกนั้น ย่อมตั้งอยู่ในเทวโลกนั้น ด้วยอาหารของเทวดา

ฐานะที่ทานสำเร็จแก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว เป็นฐานะ ได้แก่

-  เมื่อบุคคลเข้าถึงเปรตวิสัย เลี้ยงอัตภาพอยู่ในเปรตวิสัยนั้น ด้วยอาหารของสัตว์ผู้เกิดในเปรตวิสัย หรือมิตร อำมาตย์หรือญาติของเขา ย่อมเพิ่มให้ซึ่งปัตติทานมัยจากมนุษยโลกนี้  เขาเลี้ยงอัตภาพอยู่ ในเปรตวิสัยนั้น ย่อมตั้งอยู่ในเปรตวิสัยนั้น ด้วยปัตติทานมัยนั้น

ถ้าญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้วนั้น ไม่เข้าถึงฐานะ ญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้วเหล่าอื่นของทายก (ผู้ให้ทาน) ที่เข้าถึงฐานะย่อมบริโภคทานนั้น ฐานะที่จะพึงว่างจากญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้วมิใช่โอกาสที่จะมีได้  แม้ทายกก็เป็นผู้ไม่ไร้ผล

พระพุทธเจ้าตรัสกำหนดในอฐานะว่า
 
บุคคลผู้ทุศีล มีจิตปองร้าย มีความเห็นผิด ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ บุคคลนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของช้าง ม้า โค หรือ สุนัข ด้วยกรรมนั้น และข้อที่ผู้นั้นเป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ ผู้นั้นย่อมได้ข้าว น้ำ มาลาและเครื่องอลังการต่างๆ ในกำเนิดช้าง ม้า โค หรือ สุนัข นั้นด้วยกรรมนั้น
 
บุคคลผู้มีศีล ไม่มีจิตปองร้าย มีความเห็นชอบ ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ บุคคลนั้นเมื่อตายไปย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของพวกมนุษย์ เทวดา ของกรรมนั้น และข้อที่ผู้นั้นเป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ บุคคลนั้นย่อมได้เบญจกามคุณอันเป็นของมนุษย์ในมนุษยโลก เบญจกามคุณอันเป็นทิพย์ในเทวโลก ด้วยกรรมนั้น  

แม้ทายกก็เป็นผู้ไม่ไร้ผล ควรให้ทานโดยแท้ ควรกระทำศรัทธาโดยแท้
 
เมื่อฟังจบชาณุสโสณีพราหมณ์ได้ขอเป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะตลอดชีวิต
 

อ่าน ชาณุสโสณีสูตร