แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระพุทธเจ้าทรงตอบคำถามของพระเจ้าอชาติศัตรูถึงสามัญญผลอันเห็นเป็นประจักษ์ด้วยการถามคำถามพระเจ้าอชาติศัตรูว่า

หากทาสผู้เคยรับใช้พระเจ้าอชาติศัตรู มีความคิดเห็นว่า คติของบุญช่างน่าอัศจรรย์นัก ทั้งตนและพระเจ้าอชาติศัตรูต่างก็เป็นมนุษย์ แต่พระเจ้าอชาติศัตรูอิ่มเอิบด้วยกามคุณประดุจเทพเจ้า แต่ทาสนั้นต้องคอยรับใช้  เราจึงควรทำบุญเพื่อให้ได้เป็นอย่างพระเจ้าอชาติศัตรูบ้าง แล้วจึงออกบวชเป็นบรรพชิต เมื่อบวชแล้ว เป็นผู้สำรวมกาย สำรวมวาจา สำรวมใจอยู่ สันโดษด้วยความมีเพียงอาหารและผ้าปิดกาย เป็นอย่างยิ่ง  ยินดียิ่งในความสงัด 

เมื่อพระเจ้าอชาติศัตรูทราบเรื่องเข้า จะเรียกผู้นั้นให้มารับใช้พระองค์เหมือนเดิมหรือไม่

พระเจ้าอชาติศัตรูตอบว่า ตนต่างหากที่จะต้องควรจะไหว้เขา ควรจะลุกรับเขา ควรจะเชื้อเชิญเขาให้นั่ง ควรจะบำรุงเขาด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร ควรจะจัดการรักษาป้องกันคุ้มครองเขาอย่างเป็นธรรม

พระพุทธเจ้าตรัสว่า นี้เป็นข้อแรกของสามัญผลที่เห็นประจักษ์ในปัจจุบัน

หากชาวนา มีความคิดเห็นว่า คติของบุญช่างอัศจรรย์นัก ทั้งตนและพระเจ้าอชาติศัตรูต่างก็เป็นมนุษย์ แต่พระเจ้าอชาติศัตรูอิ่มเอิบด้วยกามคุณประดุจเทพเจ้า แต่ตนต้องเสียค่าอากรเพิ่มพูนพระราชทรัพย์  เราจึงควรทำบุญเพื่อให้ได้เป็นอย่างพระเจ้าอชาติศัตรูบ้าง แล้วจึงออกบวชเป็นบรรพชิต เมื่อบวชแล้ว เป็นผู้สำรวมกาย สำรวมวาจา สำรวมใจอยู่ สันโดษด้วยความมีเพียงอาหารและผ้าปิดกาย เป็นอย่างยิ่ง  ยินดียิ่งในความสงัด

เมื่อพระเจ้าอชาติศัตรูทราบเรื่องเข้า จะเรียกผู้นั้นมาเป็นชาวนาเสียค่าอากรเพิ่มพูนราชทรัพย์หมือนเดิมหรือไม่

พระเจ้าอชาติศัตรูตอบว่า ตนต่างหากที่จะต้องควรจะไหว้เขา ควรจะลุกรับเขา ควรจะเชื้อเชิญเขาให้นั่ง ควรจะบำรุงเขาด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร ควรจะจัดการรักษาป้องกันคุ้มครองเขาอย่างเป็นธรรม

พระพุทธเจ้าตรัสว่า นี้เป็นข้อสองของสามัญผลที่เห็นประจักษ์ในปัจจุบัน

แล้วพระเจ้าอชาติศัตรูทรงถามถึงสามัญผลที่เห็นประจักษ์ในปัจจุบัน ที่ทั้งดียิ่งกว่า ทั้งประณีตกว่าสามัญผลที่เห็นประจักษ์เหล่านี้

พระพุทธเจ้าทรงตอบว่า

ภิกษุสมบูรณ์ด้วยจุลศีล มัชฌิมศีล มหาศีล ย่อมไม่ประสบภัยแต่ไหน ๆ เลย  เพราะศีลสังวรนั้น เปรียบเหมือนกษัตริย์ผู้ได้มุรธาภิเษก กำจัดราชศัตรูได้แล้ว ย่อมไม่ประสบภัยแต่ไหนๆ เพราะราชศัตรู ภิกษุสมบูรณ์ด้วยอริยศีลขันธ์นี้ ย่อมได้เสวยสุข อันปราศจากโทษในภายใน 

อ่าน สามัญญผลสูตร