แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า

ประชาชนเป็นอันมากในที่แห่งหนึ่งกล่าวคุณกถาของพระเถระว่า พระสารีบุตรเป็นผู้มีความอดทนเป็นเลิศ แม้ว่าจะมีคนด่าอยู่ก็ตาม คนทุบตีอยู่ก็ตาม ท่านก็จักไม่โกรธ เมื่อพราหมณ์มิจฉาทิฏฐิคนหนึ่งทราบ ก็กล่าวว่าไม่มีคนยั่วให้พระสารีบุตรโกรธ ตนจักยั่วให้ท่านโกรธ

วันหนึ่ง เมื่อเห็นพระเถระกำลังเดินบิณฑบาตอยู่ พราหมณ์นั้นได้เดินตามท่านไปแล้วเอามือไปทุบหลังท่านอย่างรุนแรง

พระเถระไม่แสดงความสนใจแม้กระทั่งว่าหันกลับมามองว่าใครเป็นผู้ทำร้ายท่าน ท่านยังคงเดินต่อไปเหมือนกับว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้น

เมื่อเห็นพระสารีบุตรไม่มีปฏิกิริยาโต้ตอบอะไรออกมา พราหมณ์นั้นก็เกิดความตื่นตระหนกทั่วร่างกาย เกิดความเร่าร้อน จึงได้ก้มลงกราบที่เท้าของท่าน แล้วกล่าวขอขมาโทษ ขอให้พระสารีบุตรยกโทษแก่ตน

พระสารีบุตรถามว่าอะไรกัน

พราหมณ์จึงบอกว่าตนทุบหลังพระสารีบุตรเพื่อประสงค์จะทดสอบ

พระสารีบุตรได้ยกโทษให้แก่พราหมณ์

พราหมณ์ได้กล่าวกับพระเถระว่าถ้าพระสารีบุตรยกโทษให้ก็ขอให้รับบาตรที่เรือนของตน แล้วนำพระสารีบุตรไปเรือน แล้วถวายภัต

พวกประชาชนโกรธ ต่างก็คิดว่าพระผู้เป็นเจ้าผู้ประเสริฐของพวกตนถูกพราหมณ์นี้ทำร้าย พราหมณ์ไม่ได้ถูกลงโทษอะไร พวกตนจักฆ่าพราหมณ์เสีย แล้วถือก้อนดินและท่อนไม้ ไปยืนซุ่มอยู่ที่ประตูเรือนของพราหมณ์

พระสารีบุตรลุกขึ้นเดินไป โดยมีพราหมณ์ถือบาตรเดินตาม ประชาชนเห็นพราหมณ์นั้นเดินไปกับพระสารีบุตร จึงเรียนขอให้พระสารีบุตรรับบาตร แล้วให้พราหมณ์กลับเสีย

พระสารีบุตรได้กล่าวกับประชาชนว่าพราหมณ์ทำร้ายท่านแต่ได้ขอขมาแล้ว ขอให้ประชาขนจงไป

เมื่อส่งประชาชนไปแล้ว ให้พราหมณ์กลับ แล้วได้ไปสู่วิหาร

ภิกษุทั้งหลายสนทนากันว่าพระสารีบุตรเถระถูกพราหมณ์ทำร้าย ยังไปนั่งรับบาตรในเรือนของพราหมณ์นั้น ต่อไปนี้พราหมณ์นั้นจักไม่ละอายต่อใคร ๆ จักเที่ยวทุบตีภิกษุทั้งหลาย

เมื่อพระศาสดาทราบว่าภิกษุสนทนากันด้วยเรื่องใด ได้ตรัสว่า

พราหมณ์ชื่อว่าทำร้ายพราหมณ์ ย่อมไม่มี แต่พราหมณ์ผู้สมณะ จักเป็นผู้ถูกพราหมณ์คฤหัสถ์ทำร้ายได้ ขึ้นชื่อว่าความโกรธนั่นย่อมถอนขึ้นได้ ด้วยอนาคามิมรรค

เมื่อจะทรงแสดงธรรม ได้ทรงภาษิตพระคาถาเหล่านี้ว่า

พราหมณ์ไม่ควรทำร้ายแก่พราหมณ์ ไม่ควรจองเวรแก่เขา
น่าติเตียนพราหมณ์ผู้จองเวร ยิ่งกว่าพราหมณ์ผู้ทำร้ายนั้น
ความห้ามใจจากอารมณ์อันเป็นที่รักทั้งหลายใด
ความห้ามใจนั่นย่อมเป็นความประเสริฐไม่น้อยแก่พราหมณ์
ใจอันประกอบด้วยความเบียดเบียน ย่อมกลับได้โดยวัตถุใดๆ
ความทุกข์ย่อมสงบได้ เพราะวัตถุนั้นๆ นั่นแล

ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล

อ่าน
คาถาธรรมบท พราหมณวรรค
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๔๓ หน้าที่ ๔๓๗ ถึงหน้าที่ ๔๔๑ พระสารีบุตรเถระ