แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

สมัยหนึ่ง ท่านพระวังคีสะอยู่ที่อัคคาฬวเจดีย์ เขตเมืองอาฬวี กับท่านพระนิโครธกัปปะผู้เป็นอุปัชฌาย์ ท่านพระวังคีสะยังเป็นภิกษุใหม่ บวชได้ไม่นาน ถูกละไว้ให้เฝ้าวิหาร มีสตรีเป็นอันมากเข้าไปยังอาราม เที่ยวดูที่อยู่ของพวกภิกษุ เมื่อท่านพระวังคีสะเห็นสตรีเหล่านั้น ความกระสันได้บังเกิดขึ้น ความกำหนัดรบกวนจิตของท่าน

ท่านพระวังคีสะมีความคิดดังนี้ว่า ไม่เป็นลาภของท่าน ท่านได้ชั่ว ไม่ได้ดีเสียแล้วที่เกิดความกระสัน ความกำหนัดรบกวนจิต เหตุที่คนอื่น ๆ จะพึงบรรเทาความกระสันที่เกิดขึ้น แล้วยังความยินดีให้บังเกิดขึ้นแก่ท่านไม่มี ท่านจะบรรเทาความกระสัน แล้วยังความยินดีให้เกิดขึ้นแก่ตนด้วยตนเอง

ท่านพระวังคีสะบรรเทาความกระสันเสียแล้ว ยังความยินดีให้เกิดขึ้นแก่ตนเองแล้ว ได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ในเวลานั้นว่า

วิตกทั้งหลายเป็นเหตุให้คะนอง (เกิดมา) แต่ฝ่ายธรรมดำเหล่านี้ ย่อมวิ่งเข้ามาสู่เราผู้ออกจากเรือนบวช เป็นผู้ไม่มีเหย้าเรือนแล้ว

บุตรของคนชั้นสูงทั้งหลาย ผู้มีฝีมืออันเชี่ยวชาญ ศึกษาดีแล้ว ทรงธนูไว้มั่นคง พึงทำจำนวนคนที่ไม่ยอมหนีตั้งพัน ๆ ให้กระจัดกระจายไปรอบด้าน ฉันใด

ถึงแม้ว่าสตรีมากยิ่งกว่านี้จักมา สตรีเหล่านั้นก็จักเบียดเบียนเราผู้ตั้งมั่นแล้วในธรรมของตนไม่ได้เลย ฉันนั้น เพราะว่าเราได้ฟังทางเป็นที่ไปสู่พระนิพพานนี้ในที่เฉพาะพระพักตร์ของพระพุทธเจ้า ผู้เป็นเผ่าพันธุ์พระอาทิตย์แล้ว ใจของเรายินดีแล้วในทางเป็นที่ไปสู่พระนิพพานนั้น

แน่ะมารผู้ชั่วร้าย ถ้าท่านจะเข้ามาหาเราผู้อยู่อย่างนี้ แน่ะมฤตยุราช เราจักทำโดยวิธีที่ท่านจักไม่เห็นแม้ซึ่งทางของเราได้เลย

อ่าน นิกขันตสูตร