แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคได้ตรัสพระพุทธพจน์นี้ไว้ในกุมารีปัญหาว่า

การบรรลุประโยชน์เป็นความสงบแห่งหทัย
เราชำนะเสนา คือ กิเลสอันมีรูปเป็นที่รัก เป็นที่ชื่นใจแล้ว เป็นผู้เดียวเพ่งอยู่ ได้รู้โดยลำดับซึ่งความสุข เพราะฉะนั้น เราจึงไม่ทำความเป็นเพื่อนกับด้วยชน ความเป็นเพื่อนกับด้วยใคร ๆ ย่อมไม่ถึงพร้อมแก่เรา ดังนี้

พระมหากัจจายนะจำแนกธรรมที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้โดยพิสดารดังนี้ว่า

ประโยชน์ทั้งหลายมีปฐวีกสิณสมาบัติ อาโปกสิณสมาบัติ เตโชกสิณสมาบัติ วาโยกสิณสมาบัติ นีลกสิณสมาบัติ ปีตกสิณสมาบัติ โลหิตกสิณสมาบัติ อากาสกสิณสมาบัติ วิญญาณกสิณสมาบัติ เป็นอย่างยิ่ง มีประมาณเท่าใด พระผู้มีพระภาคทรงรู้แล้วซึ่งประโยชน์นั้น ครั้นทรงรู้แล้ว ได้ทรงเห็นเบื้องต้น (เหตุแห่งทุกข์) ได้ทรงเห็นโทษ (ทุกข์) ได้ทรงเห็นธรรมเครื่องสลัดออก (นิโรธ) ได้ทรงเห็นญาณทัสสนะว่าเป็นทางและมิใช่ทาง (มรรค) ในการบรรลุประโยชน์

พระผู้มีพระภาคทรงทราบความสงบแห่งหทัย เพราะเหตุที่ทรงเห็นโทษ เห็นธรรมเครื่องสลัดออก เห็นญาณทัสสนะว่าเป็นทางและมิใช่ทาง แห่งประโยชน์มีกสิณสมาบัติเป็นอย่างยิ่งนั้น 

อ่าน กาลีสูตร