แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระเถระผู้บรรลุอนาคามิผลเมื่อถูกถามว่าได้บรรลุธรรมวิเศษอะไร รู้สึกละอาย ไม่ได้ตอบอะไร ด้วยคิดว่าแม้คฤหัสถชนก็ยังบรรลุพระอนาคามิผลได้ ตั้งใจไว้ว่าจะบอกก็ต่อเมื่อได้บรรลุพระอรหัตผลแล้ว ไม่นาน พระเถระมรณภาพ ได้เกิดในเทวโลกชั้นสุทธาวาส 
 
พวกสัทธิวิหาริกร้องไห้คร่ำครวญไปสู่สำนักพระศาสดา แล้วกราบทูลว่า พระอุปัชฌายะของพวกตนมรณภาพแล้วโดยไม่ได้บอกถึงการบรรลุธรรมวิเศษ
 
พระศาสดาตรัสว่า พระเถระบรรลุอนาคามิผลแล้วก่อนจะมรณภาพ ได้เกิดในชั้นสุทธาวาส ถึงความเป็นผู้มีจิตไม่เกี่ยวเกาะในกามทั้งหลาย มีกระแสในเบื้องบน แล้วตรัสพระคาถานี้ว่า
 
ภิกษุผู้มีฉันทะเกิดแล้วในพระนิพพานอันใครๆ บอกไม่ได้
พึงเป็นผู้อันใจถูกต้องแล้วก็ดี
ผู้มีจิตไม่เกี่ยวเกาะในกามทั้งหลายก็ดี
ท่านเรียกว่า ผู้มีกระแสในเบื้องบน
 
ในกาลจบพระธรรมเทศนา ภิกษุเหล่านั้นตั้งอยู่แล้วในอรหัตผล พระธรรมเทศนาได้มีประโยชน์แม้แก่มหาชน



คาถาธรรมบท ปิยวรรค
อรรถกถาเรื่อง พระอนาคามิเถระ