แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

กุลบุตร ๕๐๐ บวชในสำนักพระศาสดา มีรูปหนึ่งพักอยู่ในกรุงสาวัตถี ที่เหลือเรียนกัมมัฏฐานแล้วได้ไปทำสมณธรรมอยู่ในป่าจนบรรลุพระอรหัต จึงเข้าไปกราบทูลคุณที่ตนได้แก่พระศาสดา และทูลว่าอุบาสกคนหนึ่งได้นิมนต์เพื่อฉันเช้าในวันพรุ่งนี้ และจักไปที่นั่นแต่เช้าตรู่

ภิกษุผู้ยังอยู่ในกรุงสาวัตถีคิดว่าเมื่อพระศาสดาทรงทำการต้อนรับภิกษุเหล่านี้ ย่อมไม่ตรัสปราศรัยกับตนผู้ยังไม่บรรลุพระอรหัตผล จึงเร่งเทำความพียรเดินจงกรมตลอดคืนยังรุ่ง เพราะความง่วงจึงล้มลง กระดูกขาแตก เป็นเหตุให้ภิกษุทั้งหลายไม่อาจไปในที่ที่อุบาสกนิมนต์ไว้ให้ทันได้

พระผู้มีพระภาคทรงทราบความแล้วตรัสเล่า วรุณชาดกที่ ๑ ว่า ในกาลก่อนภิกษุนั่นก็ทำอันตรายลาภของภิกษุเหล่านั้นเพราะความเกียจคร้าน ไม่ทำกิจที่จะต้องรีบกระทำก่อน จึงเป็นเหตุให้เดือดร้อนในภายหลัง

แล้วจึงทรงตรัสพระคาถาว่า

ก็บุคคลยังหนุ่มแน่นมีกำลัง แต่ไม่ขยันในกาลที่ควรขยัน เข้าถึงความเป็นผู้เกียจคร้าน มีใจประกอบด้วยความดำริอันจมแล้ว ขี้เกียจ เกียจคร้าน ย่อมไม่ประสบทางด้วยปัญญา

ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลายมีโสดาปัตติผลเป็นต้น



อ่าน พระปธานกัมมิกติสสเถระ
อ่าน คาถาธรรมบท มรรควรรค