แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระโคธิกเถระเป็นผู้ไม่ประมาท มีความเพียร มีตนส่งไปแล้ว ได้เจโตวิมุตติเกิดขึ้นเป็นครั้งคราว แล้วเสื่อมจากเจโตวิมุตตินั้น ท่านทำฌานที่ ๒ บ้าง ที่ ๓ บ้างให้เกิดขึ้นถึง ๖ ครั้ง แล้วก็เสื่อมจากฌานนั้น ท่านคิดว่าเสื่อมจากฌานถึง ๖ ครั้งแล้ว คติของผู้มีฌานเสื่อมแล้ว ไม่แน่นอน จึงนำมีดมาเพื่อปลงชีวิต
 
มารรู้จิตของท่านแล้วคิดว่า ภิกษุนี้เริ่มตั้งวิปัสสนาแล้วย่อมบรรลุพระอรหัตได้ จึงได้แปลงร่างไปเฝ้าพระศาสดาให้พระองค์ทรงห้าม พระศาสดาทรงทราบว่าเป็นมาร จึงตรัสว่า
 
ปราชญ์ทั้งหลายย่อมทำอย่างนั้นแล ย่อมไม่จำนงชีวิต โคธิกะถอนตัณหาขึ้นพร้อมทั้งราก ปรินิพพานแล้ว
 
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้เสด็จไปสู่ที่ที่พระเถระนอนอยู่พร้อมด้วยภิกษุเป็นอันมาก ทรงเห็นมารเป็นกลุ่มควันตามหาวิญญาณของพระเถระ จึงทรงตรัสกับภิกษุทั้งหลายว่า พระเถระไม่มีวิญญาณตั้งอยู่ ปรินิพพาน

มารได้แสวงหาวิญญาณของพระโคธิกะแต่หาไม่พบ จึงแปลงร่างเป็นกุมารเข้าไปเฝ้าพระศาสดา ทูลถามว่าวิญญาณพระโคธิกะไปอยู่ที่ไหน พระศาสดาตรัสกับมารว่า
 
พระโคธิกะเป็นปราชญ์ สมบูรณ์ด้วยปัญญา เครื่องทรงจำมีฌาน ขึ้นดีแล้วในฌานในกาลทุกเมื่อ ประกอบความเพียรทั้งกลางวันกลางคืน ไม่ใยดีชีวิต ชนะเสนาแห่งมัจจุได้แล้ว ไม่มาสู่ภพอีก ถอนตัณหาพร้อมทั้งราก ปรินิพพานแล้ว

เมื่อได้ยินเช่นนั้นมารเสียใจได้หายไป พระศาสดาได้ตรัสพระคาถาว่า
 
มารย่อมไม่ประสบทางของท่านผู้มีศีลถึงพร้อมแล้ว มีปกติอยู่ด้วยความไม่ประมาท พ้นวิเศษแล้ว เพราะรู้ชอบ เหล่านั้น
 
ในเวลาจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น



อ่าน คาถาธรรมบท ปุปผวรรค
อ่าน ปรินิพพานของพระโคธิกเถระ