แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

วันหนึ่ง พวกโจรขุดอุโมงค์ขโมยทรัพย์ ถูกเจ้าของทรัพย์ติดตามมา จึงทิ้งห่อทรัพย์ไว้ข้างหน้าของอุบาสกชื่อจุลกาล ผู้ฟังธรรมกถาในวิหารตลอดราตรี แล้วโจรก็หลบหนีไป

ชนทั้งหลายเห็นห่อทรัพย์ข้างหน้าจุลกาลจึงกล่าวหาว่าเขาเป็นโจร แต่ทำเหมือนฟังธรรม และช่วยกันจับและโบยอุบาสกนั้น
 
หมู่นางกุมภทาสีเดินไปท่าน้ำ พบเหตุนั้น จึงได้กล่าวว่าจุลกาลไม่ทำโจรกรรม จุลกาลจึงรอดตาย จุลกาลไปที่วิหารบอกแก่ภิกษุทั้งหลายว่าได้ชีวิตเพราะพวกนางกุมภทาสีช่วยไว้
 
ภิกษุทั้งหลายกราบทูลความนั้นแด่พระศาสดา พระศาสดาตรัสว่า
 
จุลกาลอุบาสกได้ชีวิตเพราะอาศัยพวกนางกุมภทาสี และไม่ใช่ผู้ทำผิด ด้วยว่า ธรรมดาสัตว์ทำบาปกรรมด้วยตนแล้ว ย่อมเศร้าหมองด้วยตนเองในอบาย มีนรก เป็นต้น

ส่วนสัตว์ทั้งหลายทำกุศลแล้ว ไปสู่สุคติและนิพพาน ย่อมชื่อว่าบริสุทธิ์ได้ด้วยตนเอง
 
แล้วตรัสพระคาถานี้ว่า
 
บาปอันผู้ใดทำแล้วด้วยตนเอง ผู้นั้นย่อมเศร้าหมองด้วยตน
บาปอันผู้ใดไม่ทำด้วยตน ผู้นั้นย่อมบริสุทธิ์ด้วยตนเอง
ความบริสุทธิ์ไม่บริสุทธิ์ เป็นของเฉพาะตน
คนอื่นทำคนอื่นให้บริสุทธิ์ไม่ได้
 
ในกาลจบเทศนา จุลกาลตั้งอยู่แล้วในโสดาปัตติผล




อ่าน อุบาสกชื่อจุลกาล
อ่าน คาถาธรรมบท อัตตวรรค