แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

หญิงแม่เรือนคนหนึ่งในกรุงสาวัตถี ปฏิบัติอาชีวกชื่อปาฏิกะ เหมือนดังลูก  นางได้ยินคนในเรือนใกล้เคียงไปฟังธรรมเทศนาของพระศาสดาแล้ว มาพรรณนาสรรเสริญพระพุทธคุณโดยประการต่าง ๆ นางอยากไปฟังธรรมจึงไปบอกแก่อาชีวก แต่อาชีวกนั้นห้ามไม่ให้นางไป นางจึงให้บุตรชายไปนิมนต์พระศาสดามาเพื่อเสวยภัตตาหารที่บ้าน ในวันพรุ่งนี้
 
บุตรชายนั้นก่อนจะไปได้เข้าไปหาอาชีวกก่อน แล้วได้ถูกอาชีวกนั้นห้าม แต่บุตรชายยืนยันต้องไป อาชีวกชื่อปาฏิกะจึงบอกให้ไปแต่ ไปถึงแล้วให้นิมนต์แต่ไม่ต้องบอกเส้นทาง แล้วให้หนีมา บุตรชายก็ทำตามคำของอาชีวก
 
ในวันรุ่งขึ้น อาชีวกได้ไปสู่เรือนนั้นแต่เช้าตรู่เพื่อจะไปกินเครื่องสักการะ พวกคนในบ้านพาอาชีวกให้ไปนั่งที่ห้องด้านหลัง  
 
อนึ่ง ชื่อว่ากิจเนื่องด้วยผู้แสดงทางย่อมไม่มีแก่พระพุทธเจ้าทั้งหลาย เพราะหนทางทั้งหมดแจ่มแจ้งแก่พระพุทธเจ้าเหล่านั้นแล้วว่า ทางนี้ไปนรก ทางนี้ไปกำเนิดดิรัจฉาน ทางนี้ไปเปตวิสัย ทางนี้ไปมนุษยโลก ทางนี้ไปเทวโลก ทางนี้ไปอมตนิพพาน ในวันที่ทรงยังหมื่นแห่งโลกธาตุให้หวั่นไหว แล้วบรรลุสัมโพธิที่โคนต้นโพธิ์ 

เพราะฉะนั้น พระศาสดาทรงถือบาตรและจีวรแล้ว จึงเสด็จไปสู่ประตูเรือนของอุบาสิกาแต่เช้าตรู่ นางอัญเชิญให้เสด็จเข้าไปภายในเรือน แล้วถวายทักษิโณทก อังคาสด้วยขาทนียะและโภชนียะอันประณีต อุบาสิกาประสงค์จะให้พระศาสดาผู้ทรงทำภัตกิจเสร็จแล้ว ทรงกระทำอนุโมทนา จึงรับบาตร
 
พระศาสดาทรงเริ่มธรรมกถาสำหรับอนุโมทนา อุบาสิกาฟังธรรมพลางให้สาธุการว่า “สาธุ สาธุ” อาชีวกนั่งอยู่ห้องด้านหลังได้ยินเสียงนางให้สาธุการแล้ว ไม่อาจจะอดทนอยู่ได้ จึงออกไป แล้วด่าอุบาสิกาและพระศาสดาโดยประการต่าง ๆ แล้วก็หลีกไป
 
อุบาสิกาละอายเพราะถ้อยคำของอาชีวกนั้น มีจิตฟุ้งซ่าน ไม่อาจจะส่งจิตไปตามกระแสแห่งเทศนาได้ พระศาสดาตรัสกับนางว่า
 
ไม่ควรระลึกถึงถ้อยคำที่ชนผู้ไม่เสมอภาคกันกล่าว การไม่คำนึงถึงถ้อยคำเห็นปานนี้แล้ว ตรวจดูกิจที่ทำแล้วและยังมิได้ทำของตนเท่านั้น จึงควร
 
ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า
 
บุคคลไม่ควรทำคำแสยงขนของคนเหล่าอื่นไว้ในใจ ไม่ควรแลดูกิจที่ทำแล้วและยังมิได้ทำของคนเหล่าอื่น พึงพิจารณากิจที่ทำแล้วและยังมิได้ทำของตนเท่านั้น
 
ในกาลจบเทศนา อุบาสิกาดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล




อ่าน ปาฏิกาชีวก
อ่าน คาถาธรรมบท ปุปผวรรค