แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

สมัยหนึ่ง จิตตคฤหบดีนิมนต์ภิกษุที่อยู่ที่อัมพาฏกวัน ใกล้ราวป่ามัจฉิกาสณฑ์ มารับภัตตาหารที่บ้าน แล้วได้ถามพระเถระผู้เป็นประธานว่า คำที่กล่าวกันว่า ความต่างแห่งธาตุ พระผู้มีพระภาคตรัสความต่างแห่งธาตุไว้ด้วยเหตุเท่าไร

เมื่อจิตตคฤหบดีถามอย่างนี้ถึง ๓ ครั้ง พระเถระผู้เป็นประธานก็ได้นิ่งอยู่

ท่านอิสิทัตตะเป็นผู้ใหม่กว่าทุกองค์ในภิกษุสงฆ์หมู่นั้น ได้ขอโอกาสกะพระเถระผู้เป็นประธานว่าขอพยากรณ์ปัญหาข้อนั้นของจิตตคฤหบดี

พระอิสิทัตตะตอบว่า พระผู้มีพระภาคตรัสความต่างแห่งธาตุไว้ดังนี้ คือ จักขุธาตุ รูปธาตุ จักขุวิญญาณธาตุ โสตธาตุ สัททธาตุ โสตวิญญาณธาตุ ฆานธาตุ คันธธาตุ ฆานวิญญาณธาตุ ชิวหาธาตุ รสธาตุ ชิวหาวิญญาณธาตุ กายธาตุ โผฏฐัพพธาตุ กายวิญญาณธาตุ มโนธาตุ ธัมมธาตุ มโนวิญญาณธาตุ

จิตตคฤหบดีชื่นชมอนุโมทนาภาษิตของท่านอิสิทัตตะแล้ว ได้ถวายอาหารอันประณีตด้วยมือของตน

พระเถระผู้เป็นประธานได้กล่าวกะท่านอิสิทัตตะว่าปัญหาข้อนั้นแจ่มแจ้งแก่ท่าน มิได้แจ่มแจ้งแก่เรา ต่อไป ถ้าปัญหาเช่นนี้พึงมีมาแม้โดยประการอื่นในกาลใด พระอิสิทัตตะพึงกล่าวตอบปัญหาเช่นนั้นในกาลนั้น

อ่าน อิสิทัตตสูตรที่ ๑