สาเฐยยะ คือ ความโอ้อวด เป็นธรรมเครื่องเศร้าหมองของจิต หนึ่งใน อุปกิเลส ๑๖
อ้างอิง:
วัตถูปมสูตร พระไตรปิฎกฉบับหลวง เล่มที่ ๑๒ ข้อที่ ๙๓ หน้า ๔๘
ระบบธรรม
ธรรมาธิบายขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระอรหันต์สมัยพุทธกาล เข้าใจง่าย ชัดเจน เชื่อมโยง
คำต่อไป
สังขารุเปกขาญาณ
ปัญญาเครื่องความเป็นผู้ใคร่จะพ้นไปเสีย ทั้งพิจารณาหาทาง และวางเฉยอยู่…
สังโยชน์เบื้องบน
ดู อุทธัมภาคิยสังโยชน์ (คลิก)
สัมมัตตะ ๑๐
(๑) สัมมัตตะ (ความเป็นชอบ) ๑๐ ประการนี้ ๑๐ ประการเป็นไฉน คือ…
สังขตะ
สังขตลักษณะของสังขตธรรม ๓ ประการ ๓ คือ ความเกิดขึ้นปรากฏ ๑…
สุญ (ว่าง)
๑. สุญญสุญญะ ๒. สังขารสุญญะ ๓. วิปริณามสุญญะ ๔. อัคคสุญญะ ๕.…
สัตตักขัตตุปรมะ
สัตตักขัตตุปรมะ คือ อริยบุคคล ระดับ โสดาบัน บุคคลบางคนในโลกนี้…
สสังขารปรินิพพายี
(๑) สสังขารปรินิพพายีคือ อริยบุคคล ระดับ อนาคามี บุคคลบางคนในโลกนี้…
โสดาบัน
โสดาบัน คือ อริยบุคคล บุคคลผู้ปฏิบัติเพื่อละสังโยชน์ ๓…
สกทาคามี
(๑) สกทาคามี คือ อริยบุคคล …
สักกายทิฏฐิ
(๑) สักกายทิฏฐิ เป็นหนึ่งในสังโยชน์ ๓ ที่โสดาปัตติมรรคประหาร…
สัสสตทิฐิ
(๑) สัสสตทิฏฐิ เป็นไฉน ความเห็นว่าตนและโลกเที่ยง ดังนี้ ทิฏฐิ…
สัตตาวาส
สัตตาวาส ๙ ชั้น สัตว์พวกหนึ่ง มีกายต่างกัน มีสัญญาต่างกัน…
สติ
สติ เป็นไฉน (๑) สติ ความตามระลึก ความหวนระลึก สติ กิริยาที่ระลึก…
สุญญตวิหารธรรม สุญญตสมาบัติ
(๑) พระผู้มีพระภาคอยู่ด้วยสุญญตวิหารธรรมเป็นส่วนมาก…
สติปัฏฐาน ๔
(๑) หนทางนี้เป็นที่ไปอันเอก เพื่อความบริสุทธิ์ของเหล่าสัตว์…
สัทธานุสารี
(๑) บุคคลผู้เชื่อมั่น ไม่หวั่นไหวในธรรมเหล่านี้ว่า อายตนะภายใน…
สัมมัตตนิยาม
สัมมัตตนิยาม คือ ธรรมที่กำหนดแน่นอนในทางที่ถูก (นิยาม คือ…
สังคหวัตถุ
(๑) สังคหวัตถุ ๔ อย่าง …
สามัญญผล
สามัญญผล ๔ อย่าง …
สิกขาบท ๕
(๑) สิกขาบท ๕ อย่าง๑. ปาณาติปาตา เวรมณี …
สิกขา ๓
(๑) สิกขา ๓ (ไตรสิกขา) เป็นไฉน คืออธิศีลสิกขา ๑อธิจิตตสิกขา…
สีลมัย
สีลมัย - บุญสำเร็จด้วยการรักษาศีล อ้างอิง:สังคีติสูตร…
สนิทัสสนสัปปฏิฆรูป
สนิทัสสนสัปปฏิฆรูป - รูปที่เป็นไปกับด้วยการเห็น…
สุตมยปัญญา
สุตมยปัญญา คือ ปัญญาสำเร็จด้วยการฟัง อ้างอิง:สังคีติสูตร…
สติวินัย
สติวินัย เป็นหนึ่งในอธิกรณ์สมถะ ๗ อย่าง เพื่อระงับอธิกรณ์อันเกิดแล้ว…
สัมมุขาวินัย
สัมมุขาวินัย เป็นหนึ่งในอธิกรณ์สมถะ ๗…
สาขัลยะ
สาขัลยะ เป็นไฉน?วาจาใด เป็นปม เป็นกาก เผ็ดร้อนต่อผู้อื่น…
โสรัจจะ
โสรัจจะ เป็นไฉน?ความไม่ล่วงละเมิดทางกาย ความไม่ล่วงละเมิดทางวาจา…
โสวจัสสตา
โสวจัสสตา เป็นไฉน?กิริยาของผู้ว่าง่าย ภาวแห่งผู้ว่าง่าย…
สุญญตวิโมกข์
สุญญตวิโมกข์เป็นไฉน ภิกษุในธรรมวินัยนี้ พิจารณาเห็นดังนี้ว่า…
สัทธินทรีย์
(๑) สัทธินทรีย์ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน ศรัทธา กิริยาที่เชื่อ…
สตินทรีย์
(๑) สตินทรีย์ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน?สติ ความตามระลึก ความหวนระลึก สติ…
สีลัพพตปรามาส
สีลัพพตปรามาส เป็นไฉน?ความเห็นว่า ความบริสุทธิ์ย่อมมีได้ด้วยศีล…
สัทธรรม
(๑) สัทธรรม ๗ อย่างที่เป็นไปในส่วนข้างเจริญ คือ …
โสมนัสสุปวิจาร
โสมนัสสุปวิจาร ๖ อย่าง คือ …
สัททสัญญา
สัททสัญญา คือ สัญญาที่เกิดขึ้นยึดเสียงเป็นอารมณ์ …
สัททสัญเจตนา
สัททสัญเจตนา คือ ความจงใจที่เกิดขึ้นยึดเสียงเป็นอารมณ์ …
สัญเจตนา ๖
สัญเจตนา ๖ คือ ๑. รูปสัญเจตนา (ความจงใจที่เกิดขึ้นยึดรูปเป็นอารมณ์)…
สัตบุรุษ
(๑) ก็สัตบุรุษเป็นไฉน บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้มีความเห็นชอบ…
สัทธาวิมุติ
(๑) บุคคลชื่อว่าสัทธาวิมุติเป็นไฉน บุคคลบางคนในโลกนี้…
สุขอุปบัติ
(๑) สุขอุปบัติ ๓ อย่าง …
เสขิยวัตร
เสขิยวัตร 75 เป็นส่วนหนึ่งของพระวินัยของพระภิกษุในศีล 227 ข้อ…
สุตมยญาณ
(๑) ปัญญาในการทรงจำธรรมที่ได้ฟังมาแล้ว เป็นสุตมยญาณ […
สัญญาเวทยิตนิโรธ
(๑) สัญญาเวทยิตนิโรธสมาบัติเกิดมีได้อย่างไร…
สังฆานุสสติ
(๑) สังฆานุสสติ เป็น ๑ ในอนุสสติ ๖ (๒) …
สัปปุริสธรรม ๗
(๑) ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้ …
สังฆทาน
(๑) สังฆทาน ๗ อย่าง (ทักษิณาที่ถึงแล้วในสงฆ์)1. ให้ทานในสงฆ์ ๒…
สักกายะ
(๓) ธรรมอะไรที่พระผู้มีพระภาคตรัสว่า สักกายะ อุปาทานขันธ์ ๕…
สันโดษ
(๑) อย่างไร ภิกษุชื่อว่าเป็นผู้สันโดษ ภิกษุในธรรมวินัยนี้…
สมาธิพละ
สมาธิพละ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน ?ความตั้งอยู่แห่งจิต…
สุขินทรีย์
(๑) ก็สุขินทรีย์เป็นไฉน ความสุขทางกาย ความสำราญทางกาย…
โสมนัสสินทรีย์
(๑) ก็โสมนัสสินทรีย์เป็นไฉน ความสุขทางใจ ความสำราญทางใจ…
สมาธินทรีย์
(๑) สมาธินทรีย์ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน?…
สมาธิ
(๑) เธอทั้งหลายจงมีปัญญารักษาตน มีสติเจริญสมาธิหาประมาณมิได้เถิด…
สุข
(๑) สุข มีในสมัยนั้น เป็นไฉน ? ความสบายทางใจ ความสุขทางใจ…
สังโยชน์
สังโยชน์ คือ กิเลสที่ผูกมัดใจสัตว์ ธรรมที่มัดสัตว์ไว้กับทุกข์…
สัพพสังขาเรสุอนิจจสัญญา
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมอึดอัด ย่อมระอา ย่อมเกลียดชังสังขารทั้งปวง…
สัพพโลเกอนภิรตสัญญา
(๑) สัพพโลเกอนภิรตสัญญา คือ การละอุบายและอุปาทาน ไม่ถือมั่น …
สัญญา ๑๐
บุคคลผู้เจ็บป่วย ความเจ็บป่วยพึงสงบระงับโดยพลัน เพราะได้ฟัง สัญญา ๑๐…
สมถะ
(๑) สมถะ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน ความตั้งอยู่แห่งจิต…
เสขะ
(๑) ที่เรียกชื่อว่าเสขะ ด้วยเหตุว่ายังต้องศึกษา ศึกษาอะไร…
สติสัมปชัญญะ
(๑) บุคคลชื่อว่าเป็นผู้ประกอบด้วยสติ-สัมปชัญญะเมื่อ …
สังขาร - อภิสังขาร
(๑) เพราะอะไรจึงเรียกว่า สังขาร เพราะปรุงแต่งสังขตธรรม จึงเรียกว่า…
สัญญา
(๑) พระผู้มีพระภาคตรัสว่า สัญญา ๆ ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงไรหนอจึงตรัสว่า…
สฬายตนะ
สฬายตนะ คือ อายตนะ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ …
สัททตัณหา
สัททตัณหา คือ ความทะยานอยากได้เสียง อ้างอิง : …
สัมมาสมาธิ
(๑) สัมมาสมาธิ คือ ความตั้งใจมั่นชอบ เป็นหนึ่งใน มรรค…
สัมมาสติ
สัมมาสติ คือ ความรำลึกชอบ ๑. พิจารณาเห็นกายในกายอยู่…
สัมมาวายามะ
(๑) สัมมาวายามะ คือ ความเพียรชอบ ให้เกิดฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร…
สัมมาอาชีวะ
(๑) สัมมาอาชีวะ คือ การเลี้ยงชีพชอบ ละการเลี้ยงชีพที่ผิด…
สัมมากัมมันตะ
(๑) สัมมากัมมันตะ เป็นหนึ่งใน มรรค ๘สัมมากัมมันตะ คือ การงานชอบ…
สัมมาวาจา
(๑) ก็สัมมาวาจาเป็นไหน เจตนาเครื่องงดเว้นจากการพูดเท็จ…
สัมมาสังกัปปะ
(๑) สัมมาสังกัปปะ คือ ความดำริชอบ ประกอบด้วย๑.…
สัมมาทิฏฐิ
(๑) สัมมาทิฏฐิ คือ ความเห็นชอบ ๑. ความรู้ในทุกข์ ๒.…
โสกะ
โสกะ ความเศร้าโศก เป็นหนึ่งใน ทุกขอริยสัจ โสกะ คือ ความแห้งใจ…
สารัมภะ
สารัมภะ คือ ความแข่งดี เป็นธรรมเครื่องเศร้าหมองของจิต หนึ่งใน…